مطالعه هیستومورفومتریک نوتوکورد در رویان گاومیش آبی خوزستان

    نوتوکورد به عنوان ستون مهره‌ای اولیه رویان مهره‌داران عمل می‌کند و در پستانداران عمدتاً توسط ستون مهره‌ای جایگزین می‌شود.  در نهایت نوتوکورد ناپدید شده و بسته به نوع گونه حیوان در تشکیل دیسک بین مهره‌ای و نوکلئوس پالپوزوس شرکت می‌کند.  تا کنون مطالعه‌ای در خصوص رشد تکاملی نوتوکورد در گاومیش گزارش نشده است.  در این مطالعه هیستولوژی و هیستومتری نوتوکورد روی 20 رویان گاومیش بومی خوزستان با اندازه (CRL) بین 8/3 تا 38 میلی‌متر و سن تخمینی کمتر از 30 روز تا 28/54 روز صورت گرفت.  بر اساس تغییرات بافتی و تکاملی رویان‌ها به 3 گروه تقسیم‌بندی شدند:  گروه اول دارای اندازه 8/9-8/3= CRL میلی‌متر (8 نمونه، سن کمتر از یک ماه و میانگین اندازه میلی‌متر 16/0±06/7 CRL=)، رویان‌های گروه دوم دارای اندازه 18- 5/11= CRL  میلی‌متر (5 نمونه، میانگین سنی روز 34/1±38/35 و میانگین اندازه میلی‌متر 15/0±5/14CRL=) و رویان‌های گروه سوم دارای اندازه 38-21CRL= میلی‌متر (7 نمونه، میانگین سنی روز 29/4±64/51 و میانگین اندازه میلی‌متر 75/0±5/28 CRL=).  ابتدا از ناحیه کمری بدن رویان‌ها مقاطع بافتی عرضی 5/0 سانتی‌متری تهیه گردید و درون محلول ثبوتی فرمالین 10% قرار داده شد.  سپس مقاطع میکروسکوپی 6-5 میکرومتر تهیه و با استفاده از رنگ‌آمیزی هماتوکسیلین- ائوزین رنگ‌آمیزی شدند.  اسلایدهای بافت‌شناسی تهیه شده به کمک میکروسکوپ نوری مورد مطالعه قرار گرفتند.  نتایج نشان داد که حداکثر رشد نوتوکورد در رویان با طول 8/9 میلی‌متر و دارای سن کمتر از یک ماه و تحلیل آن در رویان با طول 38 میلی‌متر و دارای سن تخمینی 55 روز انجام می‌گیرد.  سلول‌های نوتوکورد عمدتاً از نوع مزانشیمی با هسته کروی، هستک مشخص و سیتوپلاسم روشن بودند و با افزایش سن رویان‌ها به تدریج از تعداد آنها کاسته شده تا کاملاً تحلیل می‌رفتند.  در نهایت نوتوکورد به یک ناحیه مدور کوچک بدون سلول همراه با غلاف ضخیم و مشخص در قسمت میانی دیسک بین مهره‌ای که نوکلئوس پالپوزوس نامیده می‌شود، تبدیل می‌گردید.  مطالعه حاضر نشان داد در رویان‌های گاومیش دارای سن 29/4±64/51 روز، نوتوکورد دچار تحلیل می‌شود.  بنابراین تحلیل نوتوکورد و تشکیل دیسک بین مهره‌ای در رویان‌های گاومیش، مشابه گزارش‌های موجود در مورد دام‌های اهلی و به ویژه گاو می‌باشد.